Nothing to envy

Korea was ooit één land. Toen er na de tweede wereldoorlog een einde werd gemaakt aan de Japanse bezetting werd Korea gesplitst in een door de Sovjet Unie gesteund noordelijk deel en een door de Verenigde Staten gesteund zuidelijk deel. De Koreaanse oorlog in het begin van de jaren ’50, geïnitieerd door de Noord Koreaanse leider Kim Il-sung veranderde hier niks aan maar kostte wel twee miljoen mensen het leven.

Kim Il-sung maakte daarna van Noord Korea een stalinistische staat met een sterke economie. In de jaren '60 en '70 was het leven er relatief goed, terwijl de zuiderburen toen in extreme armoede leefden. Dat is nu moeilijk voor te stellen in het gouden tijdperk van de Zuid Koreaanse elektronica- en auto-industrie.

Het succes verbloemde wat er daadwerkelijk gebeurde: De Grote Leider, zoals Kim Il-sung zichzelf noemde en genoemd wilde worden, was een meedogenloze en paranoïde dictator die een land creëerde waarin alles draaide rondom de verheerlijking van zijn persoon. Elke Noord Koreaan werd vanaf zijn eerste levensdag bestookt met propaganda over ‘Hij die verscheen uit het licht van zon en maan’, onder andere via de luidsprekertjes die het regime overal liet installeren, ook in de Noord Koreaanse woningen.

Als je in vrijheid bent opgegroeid is het niet te bevatten, maar Kim Il-sung was echt een godheid voor de Noord-Koreanen, de spil waar hun leven om draaide. Het was niet alleen de propaganda die daarvoor zorgde maar ook de angst die werd ingeboezemd. Voor twijfel was er geen ruimte. Een belediging van de Grote Leider of een vorm van kritiek op het regime, hoe onbenullig ook, was letterlijk levensgevaarlijk. Als de buurvrouw zag dat je de krant met op de voorpagina een foto van Kim Il-sung op de grond had liggen, kon dat betekenen dat je met je kinderen, partner en ouders voor heel lang naar een werkkamp werd gestuurd. Of je werd openbaar geëxecuteerd als het regime weer eens een voorbeeld wilde stellen. Dat mensen in andere delen van de wereld in vrijheid en welvaart leefden, daar had niemand in Noord Korea een idee van. Contact met de buitenwereld was er niet en alle informatie die beschikbaar was werd geleverd door de partij.

Waar de indoctrinatie en persoonsverheerlijking op volle toeren draaide, ging het met de economie vanaf de jaren ’80 bergafwaarts. Het wanbeleid van Kim Il-sung zorgde beetje bij beetje voor totale isolatie van de rest van de wereld. Desondanks was het land in diepe hysterische rouw toen de Geliefde Leider in 1994 overleed. Het leverde bizarre beelden op: het massaal huilende volk voor de camera’s van de staatstelevisie. Natuurlijk was het een verplicht huilen. Hoe harder hoe beter. Maar voor veel Noord-Koreanen stortte de wereld daadwerkelijk in. De godheid Kim Il-sung was dood. De zon, de vader, de leider, de reden van ieders bestaan was plotsklaps verdwenen. Mensen zaten in totale paniek midden op straat en sloegen met handen en hoofd op de grond.

Zoon Kim Jong-il nam het roer over. Inmiddels waren de Oost-Duitsers al lang van oost naar west gelopen en was de Sovjet Unie uit elkaar gevallen. Daarmee was de laatste bondgenoot en belangrijkste voedselleverancier verdwenen en stortte de economie volledig ineen. In 1995 was de ramp was compleet toen vreselijke overstromingen het land teisterden en de volledige nationale oogst vernietigden. Tijdens de hongersnood die daarop volgde stierven honderdduizenden Koreanen. Het land was letterlijk kaalgevreten. Mensen aten boomschors, gras en struiken om in leven te blijven. Internationale hulp was er wel maar het regime gaf nauwelijks toegang tot de ergst getroffen gebieden en maakte het de hulporganisaties onmogelijk hun werk te doen. Die pakten dus hun spullen en vertrokken weer.

Kim Jong-il overleed in 2011. Weer dezelfde massahysterie maar dit keer was die niet onverdeeld oprecht. Meer en meer Koreanen twijfelden ondertussen aan de bedoelingen van het regime. Drie maal hongersnood in minder dan 20 jaar, de angst, de terreur, de diepe armoede én de geruchten dat het leven in de buurlanden China en Zuid Korea wél beter was.

Kim Jong-un is de nieuwe dictator en die zal de twijfel niet kunnen wegnemen. Hij is een onberekenbare megalomane dertiger die momenteel oudere partijleden laat vermoorden omdat hij ze als een bedreiging ziet. In april is een minister van defensie, die tijdens een vergadering in slaap viel, geëxecuteerd, volgens een aantal betrouwbare bronnen met luchtafweergeschut. Zo zijn er nog een slordige 70 recente voorbeelden.

Veel weten we niet van het dagelijkse leven in Noord Korea. Sporadisch komen de absurde grensconflicten met Zuid Korea op het journaal. Floortje Dessing meldde trots dat ze de eerste TV-ploeg was die in Noord Korea mocht filmen. Ze kwam terug met een flinterdun verhaal. Tom Waes maakte een amusante aflevering voor zijn serie Reizen Waes maar daarvan leerden we ook niets nieuws. Op YouTube kun je inmiddels uren aan beeldmateriaal bekijken van filmploegen die allemaal het zelfde propagandarondje hebben gemaakt: een tocht in een keurig busje die de bezoeker(s) langs een zorgvuldig geselecteerd aantal trekpleisters leidt waarbij het echte Noord Korea absoluut niet in beeld komt. Wie echt meer wilt weten kan beter een van de weinige goede documentaires over het land (zoals Kimjongilia, Yodok Stories of The Defector) bekijken of duikt bijvoorbeeld in de uitstekende onderzoeksjournalistiek van Barbara Demick. Zij schreef het boek Nothing to Envy waarin ze aan de hand van interviews met in Zuid-Korea woonachtige vluchtelingen uit de stad Chongjin een beeld schets van het echte leven in Noord Korea van de afgelopen 30 jaar. En dat beeld is verbijsterend.

Vorig jaar brachten de Verenigde Naties een rapport uit over de mensenrechtensituatie in Noord Korea* en daarin wordt gesproken over onuitspreekbare gruwelijkheden jegens politieke gevangenen in daarvoor bestemde kampen. Noord Korea is een land met operationele concentratiekampen die vergelijkbaar zijn met die uit Nazi-Duitsland. De VN schat dat er tussen de 80.000 en 120.000 mensen zitten opgesloten in dit soort kampen.

Nu wil Kim Jong-un meer toeristen naar Noord Korea lokken en laat daarvoor restaurants, hotels, een pretpark, een schietbaan en een skioord bouwen. In 2020 hoopt hij dan twee miljoen bezoekers te kunnen ontvangen. Duidelijk is, dat de inkomsten van deze toeristenstroom voor Kim Jong-un zijn. Voor niemand anders en al zeker niet voor de straatarme Noord-Koreaanse bevolking. Dit lees ik vanochtend in een artikeltje^ dat in juni op nu.nl werd gepubliceerd. Maar nu komt het: "Directeur Jan Middelhoek van reisorganisatie Koning Aap, die reizen naar Noord-Korea in het pakket heeft, geeft grif toe dat de inkomsten van het toerisme rechtstreeks in Noord-Koreaanse staatskas vloeien”. Meneer Middelhoek voegt daaraan toe dat hij dit geen reden vindt om Noord Korea uit het aanbod te schrappen. "Wellicht kunnen contacten tussen Noord-Koreanen en toeristen er op termijn aan bijdragen dat het land wat opener wordt. In ieder geval denk ik niet dat het voor de mensen beter wordt als wij wegblijven”. En Eppo Steenhuizen van VNC Asia Travel denkt er hetzelfde over.

Ik weet niet wat ik lees.

Als een touroperator reizen wilt verkopen of een reiziger een reis wilt boeken naar een bestemming waarover twijfels bestaan met betrekking tot de mensenrechtensituatie, dan heeft die organisatie of persoon de morele plicht die situatie grondig te onderzoeken. In de meeste landen in de wereld kun je op een verantwoorde manier reizen. Dat vereist in het geval van staten met twijfelachtige regimes een gedegen voorbereiding en ter plaatse goed geïnformeerde, zorgvuldige en bewuste keuzes. Als je naar Noord Korea gaat voor eigen gerief (en dus uiteraard niet voor bijvoorbeeld humanitaire of journalistieke doeleinden), dan is het zeer waarschijnlijk dat je daarmee een dictator financiert die hoofdverantwoordelijk is voor het bestaan van concentratiekampen waar naar schatting 100.000 mensen zijn opgesloten financiert. Dat geldt ook voor de reisorganisaties die deze reizen verkopen.

Totdat die situatie aantoonbaar is verandert of de bevindingen van de VN, het jarenlange onderzoek van mensen als Barbara Demick en talloze getuigenverklaringen totale onzin blijken te zijn, hoort geen enkele toerist naar Noord Korea te gaan, en hoort geen enkele reisorganisatie plezierreisjes naar dit land te verkopen.

Lees:

Barbara Demick: Nothing to Envy

Adam Johnson: The Orphan Master’s Son (roman)

Kang Chol-Hwan & Pierre Rigoulot: The Aquariums Of Pyong Yang

Blaine Harden: Escape From Camp 14

* http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/CoIDPRK/Pages/Documents.aspx

^ http://www.nu.nl/weekend/4062749/massatoerisme-noord-korea-gaat-kim-jong-un-echt-lukken.html